Çölyak hastalığında beslenme nasıl olmalı

ads ads ads ads
26/01/2015

ads
Çölyak hastalığında beslenme nasıl olmalı

Çölyak hastalığı (gluten enteropatisi) genetik olarak duyarlı kişilerde başlıca buğdaydaki gluten ve arpa, çavdar, yulaf gibi tahıllardaki gluten benzeri diğer tahıl proteinlerine karşı kalıcı intolerans olarak gelişen proksimal ince barsak alerjisidir.

            Hastalık besin öğelerinin emilimini gerçekleştiren ince bağırsaktaki minik ince uzantıların (villusların) yapısının bozulmasıdır. Genetik ve çevresel faktörlerle hastalık sürekli yayılmakta ve hasta birey sayısı giderek artmaktadır.

            Avrupa'da hastalığın görülme sıklığı 1/350 ile 1/2000 arasında değişirken İrlanda ve Avusturya'da hastalık prevelansı daha yüksektir. Görülme sıklığı Kuzey Amerika'da Avrupa'dan düşüktür. Türkiye’de 700.000 Çölyak hastası olduğu tahmin edilmektedir. Başka bir deyişle; her 100 kişiden 1'i Çölyak’lıdır. Ne yazık ki bunların çok büyük bir kısmı tanı konulmayı beklemektedir.

 
Çölyak Neden Olur, Nelere Sebep Olur?

            Hastalığa buğday, arpa, yulaf, çavdar gibi tahılların içerisinde bulunan gluten isimli bir proteinin ince bağırsakta parçalanamaması neden olmaktadır. Gluten; hamurun kabarmasını sağlayan, besinlerin raf ömrünü uzatan, elde edilen mamülün kalitesine önemli etkisi olan bir tür proteindir. Bu nedenle glutensiz unlarla yapılan ürünler çabuk bayatlamakta, şekil verirken zorlanılmakta ve kabarması gereken birçok unlu mamülde istenen kabarma sağlanmamaktadır. Çölyak hastalarına büyük sıkıntı yaşatan bu durum ekmeğe dayalı beslenme şekline sahip toplumumuzda çölyak hastalarının yaşam standartlarını büyük ölçüde düşürmektedir.

            Çölyaklılar glutenli besinler aldıkları zaman bağışıklık sistemi uyarılır ve bağırsağın iç yüzeyi iltihaplanır. Sağlıklı bağırsak hücrelerinin yüzeylerinde bulunan villüsler iltihaba bağlı olarak azalır veya kaybolur. Bunun sonucunda iltihaplı bağırsak yüzeyi, bazı besin maddelerini emip kana karıştıramaz. Bu da başta vitaminler ve mineraller olmak üzere vücudun gereksinim duyduğu çeşitli maddelerin eksikliğine yol açarak başka hastalıklara ve gelişme geriliklerine ortam hazırlar. Çölyak hastalığının oluşumunda dikkat çekici faktörlerden biriside kişinin anne sütüyle ne kadar zaman beslendiğidir. Uzun süre anne sütüyle beslenen kişilerde çölyak hastalığını belirtileri daha geç ortaya çıkmaktadır. Diğer bir faktör ise gluten içeren yiyeceklerin yenilmeye hangi yaşta başlandığı ve ne kadar gluten yenildiğidir.

 

Hastalığı neyin tetiklediği bilinmemekle birlikte, çölyağın ortaya çıkması için:

- Kalıtımsal olarak geni taşımak,

- Gluten tüketmiş olmak,

- Genin tetiklenmesi gerekmektedir.

Genin Tetikleyicileri; stres, tıbbi sarsıntı (ameliyat, hamilelik, cerrahi müdahale), aşırı unlu gıda tüketimi, kalitesiz unlu besinler tüketimi ve viral enfeksiyonlardır.

 
Belirtileri Nelerdir?

Karında şişkinlik, yorgunluk, yağlı ishal, kusma, huzursuzluk, ağırlık kaybı, karın ağrısı, halsizlik ve çocuklarda büyüme geriliğidir.

 
Hastalığın Teşhisi Nasıl Konur?

Çölyak hastalığının teşhisindeki zorluk başka hastalıkların belirtileriyle aynı olabilmesidir. Bu nedenle kesin tanı özel kan tahlilleri AGA - Anti Gliadin Antikorları (IgA-IgG) ve EMA -Anti Endomisyum ile deneyimli bir gastroenterolog tarafından ince bağırsak biyopsisi ile konur.

 

Çölyak Hastalığının (Gulten Enteropatisi) Tedavisi Nedir?

Tedavi, ömür boyu sürecek glutensiz tıbbi beslenme tedavisidir. Bu tedaviye sıkı bir şekilde uyulması hastalığın ilerleyişi açısından önemlidir.

 
BESLENMEDEN ÇIKARILMASI GEREKEN BESİNLER
BESLENMEDEN OLMASI GEREKEN BESİNLER

Buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahıllar ve bu tahıllarla yapılan her türlü besinler (bulgur, makarna, erişte, kuskus, bisküvi, simit, dondurma külahı, ekmek, tarhana, yarma, irmik, kraker, börek, hamur tatlıları, kurabiye, pasta), ketçap, hazır çeşni vericiler ve unla yapılmış soslar TÜKETİLMEMELİDİR.

Pirinç, patates, nohut, soya, fasulye, fındık, kestane, mercimek gibi besinler ve bunlardan elde edilen unlar ve Çölyak Hastaları etiketinde “GLUTENSİZ” ibaresi olan tüm gıdaları TÜKETEBİLİR.

 
 

Tıbbi Beslenme Tedavisi Düzenli Yapılmazsa…

            Gluten, çölyak hastaları için öldürücü bir zehirdir. Sürekli diyet uygulandığı halde arada bir glutenli gıdaları tüketmek, çölyaklılar için vahim sonuçlar doğurabiliyor. Örneğin, arada yapılan kaçamaklar; bağırsak kanseri, yutak kanseri, ağız içi tümörler, osteoporoz, diyabet, şizofreni, küçük çocuklarda büyüme geriliği gibi hastalıklara neden olabiliyor. Ancak, bağırsakları aşırı derecede zarar görmüş bazı çölyak vakalarında, sürekli glutensiz diyet iyileşme için yeterli olmayabiliyor. Bu durumda bağırsaklar çalışamadığından, vücut için gerekli besinler damar yoluyla veriliyor. Yani, ilaç tedavisi uygulanmaktadır.

            Çölyak hastaları beslenmesine çok dikkat edip, piyasada satılan besinlerin etiket bilgilerinde "glutensiz" ibaresi olan; ekmek, biskuvi, makarna gibi özel besinler tüketmeleri gerekmektedir. 

26/01/2015 11:07
Bu habere tepkiniz:
Habersiz kalmamak için Telegram kanalımıza katılın
ad
ad
TAGS: Çölyak hastalığı
MANŞETLER

HK SAĞLIK

© 2024 Haber Kıbrıs Medya Danışmanlık ve Matbaacılık Ltd.