Kilo Kontrolünde İki Zit Hormon: İnsülin Ve Glukagon

ads ads ads ads
16/02/2017

ads
Kilo Kontrolünde İki Zit Hormon: İnsülin Ve Glukagon

Uzman Diyetisyen İsmail Dümenci kilo kontrolünde hormonların önemini anlattı.

İŞTE O YAZI

Bu hafta sizlere, kan şekeri dengesinin sağlanmasında, ve dolayısıyla yağ yakımı/yağ depolanmasından sorumlu iki hormondan ve bu hormonların dengesinin sağlanmasının öneminden bahsedip, dengeli beslenme ile bu hormonların dengesinin nasıl sağladığı hakkında da bilgimin elverdiği düzeylerde bilgi vereceğim. Şimdiden herkese keyifli okumalar diliyorum 

İnsülin ve glucagon hormonlarını, Çin felsefesine ait olan Yin Yang kuramı ile açıklayabiliriz. Karşılıklı iki zıtlığın dengede olduğu ve aynı zamanda birer parça da birbirinin içinde olduğunu belirten kurama Yin Yang diyoruz.

Kan şekeri seviyeleri sağlığımızın önemli bir parçasını oluşturmaktadır. İnsülin ve Glukagon diye adlandırdığımız bu iki hormon, beslenmemize bağlı olarak kan şekeri (glikoz) seviyelerini düzenlemeye yardımcı olan hormondur. Her iki hormon da kan şekeri düzeylerini istenilen düzeylerde tutmakla görevlidir. Kısacası, vücudumuzun iyi bir işlevde çalışıp, sağlıklı olabilmesi için bu iki hormon da eşit derece önemlidir.

Kuzey ve Güney kutbu gibi birbirine iki zıt hormon: İnsülin ve Glukagon.

Kilo kontrolünün ve yağ yakımının kalıcı olarak sağlanmasının anahtarı, kan şekeri düzeylerini bu iki hormonun sağlıklı dengede kalabileceği, ideal bir bölgede tutabilmektir. Bu nedenle, kan şekeri düzeylerinde dalgalanma olmaması için, üç ana öğün ve en az 2 ara öğün olmak üzere karbonhidrat, protein ve yağları dengeli şekilde beslenmemizde bulundurmamız gerekmektedir. Bunun için diyetimizde, az yağlı et-tavuk-balık, süt ve süt ürünleri ve yumurta gibi kaliteli proteinlere, ayrıca sağlığa yararlı bitkisel yağlara ve glisemik indeksi düşük kompleks yapıda karbonhidratlara ve lifli besinler olan meyve ve sebzelere yer vermemiz gerekmektedir. Bu şekilde oluşturulan bir beslenme programını yaşam tarzı haline getirmek, ömrümüz boyunca kan şekerimizi dengeli düzeylerde tutmamıza ve kalıcı kilo kontrolünü sağlamamıza yardımcı olmaktadır.

İnsülin yağ depolayan bir hormonken, Glukagon ise yağ yakan bir hormondur.

İnsülin, vücutta yağ depolanmasının artırılmasında sorumlu bir hormonken, Glukagon ise zıt etki göstererek, yağ asitlerinin parçalanıp enerji olarak kullanılmasını ve yağ depolanmasının oranlarının düşmesini sağlamaktadır. Bu hormonların kan dolaşımına salgılanma oranları, yenilen karbonhidrat miktarı ve türüne göre değişiklik göstermektedir. Kan dolaşımımızda bulunan kan şekeri seviyesi birbirine zıt bu iki hormon olan insülin ve glukagon tarafından düzenlenmektedir. Her iki hormon da, pankreas organımız tarafından üretilir ve buradan salgılanır; pankreasta alfa hücrelerinden glukagon, beta hücrelerindeki Langerhans adacıklarından ise insülin salgılanır.

Yediğimiz tüm besinler sindirilmeye başlandığında, vücudumuzdaki tükrük beslerimizde ve barsaklarda bulunan enzimler ile şekerler en küçük birimlere ayrılır. Şeker (glikoz) kan akımı ile vücudun tüm bölümlerine taşınır. Vücudumuzun temel besin kaynağı olan şeker, enerji sağlayabilmek için kan dolaşımından vücut hücrelerinin yani kas hücreleri, yağ hücreleri ve karaciğer hücrelerinin içine girmelidir. İnsülinin en önemli görevi; vücudun temel enerji yakıtı olan glukozun kullanılmasını ve buna bağlı olarak enerjiye dönüştürülmesini sağlamaktır. Bu sayede hücre ve organların görevlerini yerine getirmesi için gerekli olan enerji onlara sağlanır. Bu hormonun eksikliği veya görev yapmaması (insülin direnci) durumunda kanda glukoz yükselirken, enerjinin tam olarak kullanılamadığı organlarda fonksiyon bozukluğu ortaya çıkar. Diğer taraftan, glukagon ise kanda glukozun belli bir düzeyin altına inmesini engeller, insüline zıt bir etki göstererek onun etkilerini dengeler.

Kanda dolaşan glukozun bir bölümü kaslarda depolansa bile büyük bir kısmı yağ olarak vücudumuz da depolanır ! Bu yüzden karbonhidrat alımı kişiye özgü miktarlarda ve aktivite durumuna bağlı olarak alınmaktadır.

Eğer biz sofra şekeri ve marketlerde satılan şekerli ürünler gibi yüksek miktarlarda hızlı sindirilen karbonhidrat içeren besinleri tüketirsek, bu besinler en geç bir saat içerisinde sindirileceği için kan şekerini bir anda çok fazla yükseltecektir. Vücudumuz ise artan aşırı düzeydeki kan şekerini düşürmek için bu duruma aşırı bir oranda insülin hormonu salgısıyla cevap verecektir. Sonuç olarak, yağ depolamaya artıran bir hormon olan İnsülin salgısının çok fazla artmasına ve yağ yakımını artıran glukagon hormonunun salgısının ise azalmasına bağlı olarak, kilo artışları ve vücut yağ oranında artış görülecektir. Ancak, bunun yerine yavaş sindirilen kompleks karbonhidratları yani tam tahıllı veya kepekli ekmek gibi ürünleri tercih edersek, kan şekerimiz 3 saat boyunca yavaş yavaş artacağı için İnsülin salgısının da salınımı daha düşük düzeylerde, glukagon salgısının ise daha yüksek düzeylerde salgılanması sağlanacaktır. Bu uygulamaya bağlı olarak da yağ yakımının artışı ve kilo kontrolünün sağlanması gerçekleşecektir.

Özetle:

Karbonhidrat alımı hızlandığında;

Kan şekeri yükselir

İnsülin salgılanması yükselir

Yağ depolaması artar.

İnsülin salgılanması ayrıca “lipolisis”i, yani önceden depolanmış olan yağların enerjiye dönüşebilmesi için parçalanması ve kullanılması işlemini de tümüyle önler. Oysaki vücudumuzda biriken yağın enerji olarak kullanılmak üzere yağ asitlerine dönüşmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, lipogenesis dediğimiz yağ asitlerinin, adipoz dokuya yani yağ dokusunda depolanması işlemini de artırır. Buna zıt olarak Glukagon; yağ depolarındaki yağ hücrelerinin enerji olarak kullanılmasını yani ‘Lipolisis’ i artırıcı, lipogenesisi ise önleyici bir etki ortaya koymaktadır. Ayrıca, kandaki glikoz seviyeleri düşük olduğunda, glukagon tetiklenir ve vücuda yakıt sağlamak için glikojen depolarının harekete geçirilmesini uyarır. Glikojen depoları tükendiğinde, glukagon, glikonogenez olarak bilinen, karaciğerde depolanmış olan glikojenin, kan dolaşımına salınabilen glikoza dönüştürülmesini uyarır. Glikojen daha sonra glukagon ile glikoza dönüştürülür ve bu, enerji için kullanılabilir.

İnsülin, Obezite ve Diyabet:

Az önce de belirttiğimiz gibi kilo alma nedenlerinden biri de kandaki insülin hormonunun yüksek olmasıdır. İnsülin seviyeleri çok yükselirse, özellikle bel çevresinde yağlanma ve buna bağlı olarak diyabet-kalp hastalıklarına yakalanma riskinde artış görülür. Yüksek kolesterol, trigliserit düzeyleri ve yüksek kan basıncı da bu hormonal dengesizlikle beraber görülürse, uzun vadede sağlık üzerinde ciddi tehditler oluşturabilir.

Karbonhidrat Tüketimine dikkat etmeliyiz.

Karbonhidratlar, aşırı miktarda tüketildiğinde kandaki insülin düzeyleri kalıcı olarak yüksek kalır ve vücudun hücreleri tarafından insülin direncine ve yağın depolanmasına sebebiyet verir. Uzun vadede ciddi sağlık sorunlarından olan Tip 2 diyabet ve obezite gibi hastalıklar ortaya çıkabilmektedir. Kısacası; İnsülin yağ hücrelerinde enerji depolarken, Glukagon ise enerji için yağ yakmaktadır.

Kendinizi Sorgulayın !

Aşırı kilo probleminiz var mı? Sedanter misiniz yoksa hayatınızda fiziksel aktiviteye yeterince yer veriyor musunuz? Ne tür besinleri, hangi miktarlarda tüketiyorsunuz? Az az ve sık sık bol öğünlü mü besleniyorsunuz? Yoksa çok sık mı öğün atlıyorsunuz? Bu sorunları aşmanın tek yolu, yaşam tarzınızda olumlu değişiklikler yapmaktan geçmektedir. Kendinizi sağlıklı hissedeceğiniz ideal kilonuzda olmaya çalışın. Vücut ağırlığınızın sabit olmasını istemek gibi bir hataya düşmeyin ! 20li yaşlardaki kilonuzun, diğer 10 yıllık dönemlerde değişmeden kalması çok fazla mümkün değildir. Önemli olan sizin için ideal olan kilonun saptanıp, kilonuzu o düzeylerde tutmak olmalıdır. Hızlı kilo verdirdiğini iddia eden diyet uygulamalarından kaçının çünkü bu diyetler başka sağlık sorunlarına da davetiye çıkarabilir. Ayrıca fiziksel aktiviteyi de haftada en az 3 olacak şekilde yaşamınızın rutin bir parçası haline getirmeye çalışın.

Herkese güzel bir hafta dilerim.

Uzman Diyetisyen İsmail DÜMENCİ.

 

16/02/2017 12:31
Bu habere tepkiniz:
Habersiz kalmamak için Telegram kanalımıza katılın
ad
ad
TAGS: İnsülin, Glukagon, Kilo Kontrolü
MANŞETLER

HK SAĞLIK

© 2024 Haber Kıbrıs Medya Danışmanlık ve Matbaacılık Ltd.