Uzmanlar, ABD'nin küresel sağlık liderliğinden çekilmesi halinde, Avrupalıların COVID-19 salgını sırasında yaptıkları gibi bir adım atmalarının pek olası olmadığını belirtiyor.

Yeni ortaya çıkan hastalıklar ve salgın tehditleri, kürtaj ve üreme sağlığı, iklim değişikliği ve savaş bölgelerine insani yardım arasında, 5 Kasım'da yapılacak ABD başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi aday Donald Trump ve Demokrat aday Kamala Harris'in küresel sağlık için neredeyse taban tabana zıt vizyonları var ve önümüzdeki hafta yapılacak seçimlerin sonucu muhtemelen Avrupa ve dünya çapında yankılanacak.

Trump'ın eski yönetimi, küresel sağlığa yaklaşımı hakkında sağlam bir ipucu sunuyor. En önemlisi, finansmanı keserek ABD'yi Dünya Sağlık Örgütü'nden (WHO-DSÖ) çekmeye başlamış ve COVID-19 aşı paylaşım programı COVAX'a katılmamayı tercih etmişti.

O dönemde Almanya, DSÖ'ye sağladığı finansmanı 359,2 milyon dolardan 1,26 milyar doların üzerine çıkararak kısa bir süre için örgütün en büyük bağışçısı haline gelmişti ancak bütçe kesintileri ve Avrupa'daki muhafazakâr değişim nedeniyle bugün bunun tekrarlanacağı kesin değil.

İsviçre'nin Cenevre kentindeki Uluslararası ve Kalkınma Çalışmaları Enstitüsü Küresel Sağlık Merkezi eş direktörü Suerie Moon, Euronews Health'e yaptığı açıklamada, "Almanya ile COVID-19 sırasında gördüklerimiz çok önemliydi ancak kriz koşullarında farklı liderlikle istisnai olabilirdi," dedi.

Olası ikinci Trump dönemi Avrupa'yı sağlık alanında nasıl etkileyebilir?
Suerie Moon, Trump'ın ikinci döneminde küresel bir salgın anlaşmasına ilişkin müzakereleri baltalamaya çalışabileceğine dikkat çekti.

Görüşmelerin pazartesi günü yeniden başlaması planlanıyor ve müzakereciler anlaşmayı yıl sonuna kadar bitirmek isteseler de şimdiden ertelenmiş durumda.

Üreme sağlığı girişimleri de sekteye uğrayabilir.

ABD başkanları, siyasi partilerine bağlı olarak, yabancı sivil toplum kuruluşlarının (STK) ABD'den aile planlaması fonu alma koşulu olarak kürtaj reklamı yapılmasını yasaklayan Mexico City Politikasını ya geri alma ya da eski haline getirme eğilimi gösteriyor.

Trump yasağı önemli ölçüde genişletti ve Beyaz Saray'a geri dönerse muhtemelen bunu tekrar yapacak.

En son 2017 yılında Hollanda'nın öncülüğünde kurulan bir fon, Trump dönemindeki kısıtlamalar nedeniyle para kaybeden uluslararası cinsel sağlık grupları için 260 milyon euro toplamıştı.

Ancak ABD'nin küresel cinsel sağlık ve üreme hakları konusunda Avrupa'dan önemli ölçüde daha fazla harcama yaptığı göz önüne alındığında - 2022 yılında 9,4 milyar dolar - cinsel sağlık ve üreme sağlığı ile ihmal edilen hastalıklara odaklanan bir Alman savunuculuk grubu olan Deutsche Stiftung Weltbevoelkerung'un Brüksel ofisi başkanı Lisa Goerlitz, ABD geri çekildiğinde "bu büyük açığı tamamen dengelemek asla mümkün olmayacak" dedi.

Tek zorluk para değil. Trump'ın kazanması Avrupalıların küresel sağlık konusundaki siyasi kararlılığını sınayacaktır ve liderlerin bunu üstlenmek konusunda iştahlı olmayabilir.

Goerlitz, "Başka bir Trump yönetiminin küresel sağlık üzerindeki etkisi bu kez geçen seferkinden daha kötü olabilir ve Avrupa yanıt vermek ve adım atmak için geçen seferkinden daha kötü bir durumda kalabilir" değerlendirmesini yaptı.

Özellikle Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, COVID-19 salgınının ardından kabul edilen ve AB'yi Afrika'nın kendi sağlık yeteneklerini destekleme çabasının önemli bir destekçisi olarak konumlandıran AB'nin Küresel Sağlık Stratejisini destekliyor.

Ancak bu yılın başlarında AB liderleri sağlık krizleri için ayrılan 1 milyar euroyu Ukrayna'yı desteklemek üzere yönlendirdi ve yeni Komisyon'un sağlık portföyünün birden fazla kişiye dağılmış olması, sağlığın bir zamanlar olduğu gibi siyasi bir öncelik olmayabileceğini gösteriyor.