Bu fotoğraflar neyin hikayesi mi? Sırasıyla anlatayım....19 Mart 2017 Pazar günü, Ayios Demetios'ta, Elence öğrenen Kıbrıslıtürkler bir otobüse doluştuk. Trodos'a doğru yol aldık. Az gittik uz gittik bir saat kadar yol gittik. Kakopetriyada durmayıp, sonrasında da Trodos'un meydanında araba park yerini pas geçip, soldan Leymosun yönünde devam ettik. Ayos Mavris'in meydanında ilk molamızı verdik. Meydanın ortasında 800 yaşında 38 metre yüksekliğindeki Çınar Ağacı bizi karşıladı.

Önünde pınar olan bir kilise ve karşı vadide ormanın içinden kıvrılarak akan bir dere şırıltılarıyla, kuşlar da cıvıltılarıyla ses verdi. Dev Çınar ağacının Önündeki tabelada Kıbrıs Cumhuriyeti Orman Bakanlığı tarafından 2004 yılından itibaren, adamızın en heybetli ağacı ilan edilen Çınar ağaçlarının korumaya alındığı yazıyordu. Mumların yandığı kilise, daha çok küçük bir şapeli andırıyordu.

Dış duvarları beyaz binanın dışı gibi içi de pırıl pırıl temizdi. Ayakkabılı girildiği için de içeriye ayak kokusu yerine yanan mumlardan yayılan parafin kokusu sinmişti. Kiliseyi, dev çınar ağacını, vadideki ormanı ve dereyi kendi halinde bırakarak Gilan'a doğru yol aldık. Girişte bir evin bahçesinde budanmış, yaza hazır yüzlerce bağ bizi selamladı. Otobüsten inip doğruca bir şarap işletmesine yol aldık. İşletmenin sahibi oldukça yaşlı karı-koca yıllardır köyde bu işi yapıyorlar. Mahzenlerinde binlerce şişelenmiş kapağı mantarlı şarap şişeleri...

Onlarca meşe fıçısı içerisinde şişelenmeyi bekleyen üzüm şıraları... Şarap ve Zivaniya üretiminde kullanılan çelik tanklar. Duvarlarda yüzyıl öncesinin resimleri ve eşyaları. Bir fotoğraftaki eşek resmini gösteren yaşlı adam bize, bir zamanlar köyde çoğu şarap üretiminde taşımacılık yapmak için kullanılan 1000 (bin) eşek bulunduğunu şimdi köyde ancak bir kaç eşek kaldığını söylüyor. Yaşlı karı-koca işletmelerinin kısa tarihinden sonra, ikrama ve tadıma geçiyorlar.

Beyaz şarabın brodo (birinci) kai (ve) deftero (ikinci) diye tarif ettikleri kekre ile yarı tatlı-yarı sterko olanını, rozeyi ve kırmızı mahireftiyi (mahirefti türü yalnızca kıbrısta üretilir ben de yeni öğrendim) 30 küsur kişilik Kıbrıslıtürkler teker teker tattırıyorlar. Beyaz şarap şişesi 5 Euro, kırmızı şarap (mahirefti) 10 Euro tanesi. Zivaniya 8 Euro. Mahireftinin tadı hala damağımda. Markası Lefkada... Şarap evinin avlusunda fotoğraf seansından sonra Gilan sokaklarına dalıyoruz. Daha adımımızı atar atmaz panjurları ve kapısı kanarya sarısı ev eski zamanlardan uzanıp karşımıza dikiliyor.

Karşısında 1954 yılından, İngiliz Sömürge döneminden kalma bir çeşme. Çeşmeyi açtım su fışkırdı. Köyün taş zeminli sokaklarında yürüdükçe, evlerin yıkılmayıp restore edilip korunduğunu hayretle izledik. Köyün eli hatta yüzyıllık geçmişi köy evlerinin pencerelerinden, damlarından duvarlarından, sokak aralarında ara-ara bize göz kırptı. Bir köy ancak bu kadar güzel korunurdu! Panjurları ve kapıları mavi, duvarları beyaz badanalı kahvede mola verdik. Kahvenin köye yüksekten bakan geniş balkonunda, Rum müşterilerle Mart ayında az bulunan güneşin ve sıcağın tadını çıkardık.

Sketto (sade) kahvenin tadı da böylece katlandı. Az sonra içeriye girip kahvenin lokantaya dönüştürülmüş odasında kleftiko yemeğe hazırlanan Rum müşterileri kahvede bırakarak yeniden Gilan'ın sokaklarına daldık. Önde köyde gönüllü rehberlik yapan orta yaşlı Gilanlı kadın, arkada biz. Şimdi o bize köyünü tanıtıp gezdirecek. İlk karşımıza çıkan sokağın adı Afksentiu. Meşhur EOKA kahramanı. Afksentiu adını duymayan ve bilmeyenler için yazmış olayım.

Kıbrıslıtürkler İngiliz Sömürge polisinin yardımcısı olarak görev yaptığı 1950'li yıllarda, o da İngiliz askerlerine karşı savaştığı ve yakalanacağını anladığı bir anda, Trodos'un Maşera ormanında kuşatıldığı sığınakta en son mermisini kendisine saklayan bir savaşçı. Bu nedenle Kıbrıslırumların sağcısı kadar solcusu da ona sahip çıkıyor. Eh artık burada bir mola verelim. Ama sıkılmadıysanız eğer size hikayenin ikinci kısmını da anlatırım...

HALİL PAŞA | 2017