DÖRT AYDA 6.5 MİLYAR TL; YANİ 170 MİLYON DOLAR BORÇLANDI BU HÜKÜMET. NEDEN? MAAŞ DAHİ ÖDEYEMEYECEK NOKTAYA GELDİ. KAMU MALİYESİ İHALE İHALE SOYULDU; KAMUYA GİTMESİ GEREKEN KAYNAK BİRİLERİNİN SERVETİNE SERVET EKLEDİ… AH AH; YARGI NEREDE YARGI?

ŞİMDİ DE UTANMADAN ÜLKEYE “İTİBARLI PARA” SOKACAKLAR. DEVLET 40 MİLYON DOLAR ALACAK AMA MLEKETE DE 1 MİLYAR 300 MİLYON DOLAR GELECEK. BU BATAKTA ALINACAK PARA 1 MİLYAR TL; ANCAK… BİRİ BİZİ GELECEK PARANIN “KARA PARA OLMADIĞINA” İKNA EDEBİLİR Mİ? TAM BU HÜKÜMETE GÖRE İŞ

KKTC 2025 bütçesi 18 milyar TL açık öngörüyordu. Hükümet, daha yılın ilk dört ayında 6.5 milyar TL borçlandı. Düşünün; sadece 4 ayda, bir buçuk maaşlık borç yapıldı. Üstelik Haziran itibarıyla bu borçların geri ödemesi başlayacak.

Hükümet, bir ay sonra hem maaşları hem de borç taksitlerini ödemeye çalışacak. Şu anda bile maaş ödemekte zorlanıyorken… İnsan sormadan edemiyor: Yahu bu ülkeyi bu kadar kısa sürede nasıl bu hale getirdiniz? Yazık…

Bugün itibarıyla toplam borç stoku, Merkez Bankası’nın efektif satış kuru üzerinden hesaplandığında 170 milyon doları bulmuş durumda. Bu ülkenin nüfusu belli, ekonomisi belli… Ama borcun büyüklüğüne bakın. Daha kötüsü; hükümetin elinde bu borçları nasıl ödeyeceğine dair en ufak bir plan yok.

Borçlanmaların geri ödemesi olarak; Mayıs ayında 45 milyon 956 bin 104 dolar, Haziran’da 21.1 milyon dolar ve 916 milyon TL, Temmuz’da ise 31.55 milyon dolar anapara geri ödeme taahhüdü var. Ağustos ayında 9.5 milyon dolar, 9.75 milyon Sterlin ve 14 milyon Euro daha ödenecek.

Üstelik Temmuz ayında maaşlara yaklaşık yüzde 10 oranında bir zam öngörülüyor. Bu da bütçeye aylık 650 milyon TL ilave yük demek. Maaş ödemeleri 7 milyar TL bandının üzerine çıkacak. Hem borçları ödeyeceksiniz, hem maaşları… Rakamları alt alta koydukça bana bir deli gülmesi geliyor

Ekonomi ve maliye yönetimi konusunda hiçbir vizyonu olmayan hükümet, borcu borçla çevirebileceğini sanıyor. Ellerinde başka bir plan da yok. Sadece, adaya kaynağı belirsiz 1.3 milyar dolar sokup, bundan yüzde 3 vergi alarak, 40 milyon doları maliye kasasına koymayı hedefliyorlar.

“40 milyon dolar” kulağa büyük bir para gibi geliyor ama aslında 1.2 milyar TL yapıyor. Adaya girecek kaynağı belirsiz paranın toplam büyüklüğü 50 milyar TL civarında… Hükümet, bunun içinden sadece 1.2 milyara talip. Geri kalanına ne olacak? Aylık maaş ödemesinin altıda biri bile değil bu.

Anladığımız şu; hükümet üzerinde bir baskı var, birilerine söz vermişler. Bunu da “kayıt altında” yapabileceklerini zannediyorlar. Yolcu beraberinde de gelebilecek bu para için, ülkeyi büyük bir “kaçak para” cennetine çevirmeye değer mi? Ama tam da bu hükümet yapısına yakışan bir adım…

Temiz para olsa gelecek olan para, bu ülkenin yasaları var, tüzükleri var, bankacılık sistemi var. Vergilendirilir, gelir. “Yüzde 3 komisyon” ne demek? Kişiye özel komisyon var mı mesela? 40 devlet alırken, başkaları da kaç alacak?

Bu tamamen kişiye özel bir adım. Kim? Herkes onu merak ediyor. Ama bilinen tek bir şey var… Bu hükümet kişiye özel adımlar atmak konusunda uzman, cesaretli ve hiç çekinmiyor. (Utanmıyor yazsam, ayıp olacak)

Peki çözüm nedir? Kısa vadede çare görünmüyor. Ama orta ve uzun vadede, kayıt dışı ekonomiyle mücadele edilmeli, yeni gelir kaynakları yaratılmalı. Vergi kaçağı ve kaçak iş gücü inanılmaz boyutlara ulaşmış durumda. Gerçek çözüm reformlarda yatıyor, ancak reformlara olan ihtiyaç başlı başına ayrı bir yazı konusu…

Asıl büyük problem ise başka: Bu borç yükünün altından kalkılabilir belki, ama hükümete güven sıfır. Tarihin hiçbir döneminde kamu maliyesi bu kadar hoyratça, bu kadar utanmazca soyulmadı. İhale ihaleyle, torpille, vurgunla kamu kaynakları peşkeş çekiliyor.

Öncelikle toplumun ikna edilmesi gerekiyor. Hedefi, planı, stratejisi olan bir hükümet, halkı ikna edebilir. Ancak, mevcut yapıda halkı ikna etmeden, tek bir kesimin maaşlarından kesinti yaparak bu süreci yönetmek imkansız. Zaten bu ülkede, böyle cesur bir siyasi irade de kalmadı.