Sovyetler Birliği'nin 1957'de fırlattığı "Sputnik 1" yapay uydusu, uzaydaki ilk uydu olarak tarihe geçti. Amerikan Havacılık ve Uzay Ajansı'nın (NASA) 1958'de fırlattığı "Explorer 1" uydusu ise ABD'nin ilk insan yapımı uydusu olarak tarihteki yerini aldı.

Bu tarihten sonra uzaya birçok ülke tarafından çok sayıda uydu gönderildi fakat şu an bin 886 uydunun dünya yörüngesinde aktif faaliyet gösterdiği tahmin ediliyor. 

UYDULARIN KULLANIM ALANLARI

Yönü dünyaya doğru bakan uydular, bulutlar, okyanuslar, kara ve buz hakkında veri toplama imkanı sağlıyor. Ozon ve karbondioksit gibi atmosferdeki gazları, dünyanın emdiği ve yaydığı enerji miktarını ölçen uydular, orman yangınlarını, volkanları ve dumanlarını da takip ediyor.

Yapay uyduların bazıları meteoroloji uzmanlarının hava durumunu tahmin etmesine yardımcı olan gezegenin fotoğraflarını çekiyor. Bazıları ise diğer gezegenlerin, güneşin, kara deliklerin, karanlık maddenin veya uzak galaksilerin fotoğraflarını çekiyor. Bu fotoğraflar bilim adamlarının güneş sistemini ve evreni daha iyi anlamalarına yardımcı oluyor.

Uyduların bazıları ise televizyon sinyalleri ve haberleşme amacıyla kullanılıyor. 

ÜÇ ÜLKE UZAYDAKİ UYDULARIN YÜZDE 60'INDAN FAZLASINA SAHİP

Duyarlı Bilim İnsanları Derneğinin (UCS) veri tabanına göre, ağustos ayı itibarıyla dünyanın yörüngesinde bin 886 uydu aktif faaliyet gösteriyor. UCS'nin 2016 verilerinde bu rakam bin 419, 2017 verilerinde ise bin 738 olarak tespit edildi. 

UCS'nin verilerine göre, ABD en fazla aktif uyduya sahip ülke konumunda. ABD'nin yörüngede halen aktif 859 uydusu bulunuyor. Bu uyduların 20'si sivil, 495'i ticari, 178'i devlet ve 166'sı askeri amaçlı faaliyetlerde kullanılıyor.

Çin, ABD'den sonra 250 aktif uyduyla en fazla uyduya sahip ikinci, Rusya ise sahip olduğu 146 aktif uyduyla 3. ülke konumunda. 

Veriler, ABD, Çin ve Rusya'nın uzaydaki uyduların yüzde 60'ından fazlasına sahip olduğunu ortaya koyuyor. Geri kalan diğer bütün ülkelerin uzaydaki uydu sayısı 631 olarak tespit edildi. 

Bazı ülkelerin askeri ve istihbarat amaçlı uydularını gizlemesi nedeniyle, yörüngedeki aktif uydu sayısının kesin olarak bilinmediği ileri sürülüyor.

UZAY ÇÖPLÜĞÜ GİTTİKÇE BÜYÜYOR

Görevini tamamlayan binlerce uyduların gönderildiği "uzay çöplüğü" diye tabir edilen alan, mevcut yörüngeden daha üst bir yörüngeye çıkarılmayı ifade ediyor. Devre dışı kalan bir uyduyu yok etmek için ateşlenen bir füze, atmosferde binlerce parça enkaza yol açabiliyor. 

Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi (NASA) tahminlerine göre, dünyanın alçak yörüngesinde çeşitli uydu ve uzay araçlarından arta kalan, bir santimden büyük yüzbinlerce metal enkaz parçası bulunuyor.

Uydu enkazları ve roket atıkları uzaya ateşlenen her yeni roket ve uydu için de potansiyel tehlike arz ediyor.

Japonya giderek büyüyen bir sorun haline gelen uzay çöplerinden kurtulmak için daha önce girişimde bulunmuş fakat uzaydaki hurda enkazını temizlemek amacıyla geliştirdiği proje uzayda test aşamasında başarısız olmuştu. 

Japonya Uzay Araştırma Ajansı (JAXA), teknoloji test etmek üzere uzaya gönderilen "Kounotori 6" adlı uzay aracının hurda toplama görevini icra etmede başarısız olduğunu duyurmuştu. 

Araçta bulunan ve uzaydaki hurda parçalarını elektromanyetik güçle kendine çekip beraberinde sürükleyerek, dünyaya taşıması için tasarlanan 700 metre uzunluğundaki metal köstek aparat yaşanan arıza nedeniyle araçtan çıkarılamadı. Arızaya müdahale eden teknisyenler de aksaklığı gidermeyi başaramadı.