MS Hastalığı cinsiyet seçiyor mu?
Multiple Skleroz yani MS, kişilerin bağışıklık sistemlerinde meydana gelen bozukluklar sonucunda beyin ve omuriliklerinde çok fazla plak oluşması sonucu ortaya çılan bir hastalıktır
27/05/2020
MS, ataklar halinde gelişir. Hastalık sürecinde uygun tedavi ve düzenli takip gerektirir. Ortalama 20 ile 40 yaşlarında ortaya çıkan bu rahatsızlık ülkemizde 40 bin kişiyi, dünya üzerinde ise yaklaşık olarak 2,5 milyon kişiyi etkiliyor.
Bu hastalığın etkileri kişiden kişiye değişmektedir. Bazı MS hastaları hafif semptomlar gösterir ve tedaviye ihtiyaç duymazken, bazıları ise günlük yaşamlarını sürdürmekte bile zorlanabilirler.
MS Başlangıç Yaşı
MS hastalığı 20 ile 40 yaş arasındaki insanlarda görülmekle birlikte ortalama başlangıç yaşı 34’tür. Ancak bazı durumlarda çocukları ve gençleri de etkilemektedir. Yapılan incelemeler MS’li kişilerin % 2 ile 5’inin 18 yaşından önce hastalığın semptomlarını gösterdiklerini de ortaya çıkarmıştır.
MS Daha Çok Kimlerde Görülür?
Yaş, cinsiyet ve ırk gibi demografik faktörler MS hastalığının ortaya çıkma olasılığını etkileyen faktörlerdendir. Hatta cinsiyet açısından kadınların MS olma riski erkeklere göre iki katıdır. Demografik olarak da MS hastalığı kuzey Avrupa kökenli bireylerde daha yaygın olarak görülür.
MS ve Enfeksiyonlar
MS hastalığının belirtileri kişiye özeldir. Yeni benzer semptomları gösteren aynı hastaları bulmak mümkün değildir. Bazı bilim adamları virüs enfeksiyonlarının MS’e neden olduğunu öne sürmekle birlikte MS ve enfeksiyonlar arasında bir ilişki şu ana kadar ortaya çıkmamıştır.
Ancak MS hastalığının ortaya çıkması riski arttıran bazı virütik hastalıklarda bulunmaktadır. Epstein Barr ve Human Hermes Virüsü 6 (HHV-6) gibi bazı virütik enfeksiyonlara yakalanan kişilerde MS riski artmaktadır.
MS’de Ailevi ve Genetik Etkiler
Araştırmalar MS hastalığının kalıtsal bir hastalık olmadığını ortaya koymaktadır. Ancak ailesinde ya da yakın akrabalarında MS olan kişilerin riskinin yüksek olduğunu gösteren araştırmalarda bulunuyor.
Çevre ve MS İlişkisi
Çevresel faktörlerin ve iklimin MS riskini arttırdığına inanılmaktadır. Mesela Kuzey Avrupa, Kanada, Kuzey ABD ve Yeni Zelanda gibi iklime sahip ülkelerde yaşayan insanların hastalığa yakalanma riski yüksektir.
MS Neden Ortaya Çıkar?
MS hastalığının neyin neden olduğu hala kesin olarak bilinmektedir. Ancak birçok faktörün hastalığın ortaya çıkma riskini arttırdığını gösteren kanıtlar vardır. Bunları;
Genetik,
Bazı enfeksiyonlar,
Sigara kullanımı (araştırmalar sigara içenlerin sigara içmeyenlere göre riskinin 1,5 kat fazla olduğunu göstermiştir),
Obezite,
Çevresel faktörler,
Belirli otoimmün hastalıklar,
Yaş, cinsiyet ve ırk faktörleri, şeklinde sıralanabilir.
MS Beyinde Nasıl Hasar Bırakır?
MS’li kişilerin çoğunda optik sinir iltihabı sebebi ile tek gözde bulanıklık, renkli görme kayı, göz ağrısı veya körlük gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Sorun genellikle geçicidir, ancak görme sorunları MS’in ilk işaretleri arasındadır. MS’in beyinde konuşmayı etkileyen sinirlere zarar verdiği olur. Bazı hastalar yutkunmakta zorluk çekebilirler. MS’in zihinsel etkileri de olabilir. Sorunları çözmede yavaşlık, konsantrasyon zorluğu, hafıza kaybı gibi etkileri görülebilir.
MS’li çoğu hastada mesane kontrolü sorunu yaşanır. Çünkü beyin ve mesane arasındaki sinirlerin sinyalleri kesilir.
MS Tanısı Nasıl Koyulur?
MS hastalığının tanısının konması kolay değildir. Çünkü MS hastalığını teşhis edecek herhangi bir özel test daha geliştirilmemiştir. Ancak MRI, beyin omurilik sıvısının incelenmesi, görsel ve işitse sinirlerin incelenmesi, kol veya bacaklardaki duyusal sinirlerin incelenmesi ve ortaya çıkan semptomlara bağlı olarak teşhis konulabilir.
MS’in Nedeni Nedir?
MS sinir sisteminde çok fazla sertleşmiş ve nedbelenmiş doku oluşması nedeniyle ortaya çıkan bir sinir sistemi hastalığıdır. MS hastalığı, sinirlerin üzerindeki koruyucu kılıf olan miyelin tabakasına saldırır. Bu da sinirlerde kalıcı hasara veya sinirlerin bozulmasına neden olur. Hastalıkla ortaya çıkan miyelin hasarı sinirlerin görevlerini yapmasını engeller
MS’in Görülme Sıklığı Nedir?
Dünya üzerinde 2,5 milyon insanın MS ile yaşadığı tahmin ediliyor. MS Discovery Forum’a göre de ABD’de her hafta yaklaşık 200 yeni MS vakası teşhis ediliyor. 2013 yılında yapılan bir çalışmada % 4 ile 5 oranında MS’in çocuklarda görüldüğünü ortaya çıkarmıştır. Ülkemizde ise 40 bin MS hastası olduğu açıklanan veriler arasındadır. Bu da her 10 aileden birinde MS hastalığı olduğu anlamındadır.
Enlem ve Boylam Hastalığı
MS hastalığının coğrafi dağılımı üzerine birçok araştırma yapılmıştır. En fazla ortaya çıktığı ülkeler Avrupa, Güney, Kanada, Kuzey Amerika, Güney Avustralya ve Yeni Zelanda’dır. En düşük riskli alanlar ise Meksika, Asya, Afrika ve Güney Amerika’dır. Bu bağlamda haslığın enlem ve boylamla ilişkisi çarpıcıdır.
MS Tipleri Nelerdir?
Atak ve İyileşme ile Giden MS; Bu hastalıkta MS’li kişiler atak ve iyileşmelerle birbirini takip eden süreçler yaşarlar. Atak sıklığı tahmin edilemez. Yılda 2 veya 3 kez olabildiği gibi 15 -20 yıl sonra atak geçiren hastalara bile rastlanmıştır.
Birincil İlerleyici MS; Hastalık kendini göstermeden başlar ve yılar içerisinde kötüleşir. İlerleme hızı değişken olmakla birlikte yavaş seyreder. Bu tip hastalar MS’li hastaların az bir yüzdesini oluşturur.
Yenileyici İlerleyici MS; Bu tip MS hastaları da başta hastalık belirtileri görülmez, arada ataklar görülür.
İkincil İlerleyici MS; Atak ve iyileşme ile giden MS hastalarının belirli bir kısmı ilerleyici tip MS olurlar.