Örtülünün Örtüsü Ve Dün Dündür, Bugün Bugündür

Ahmet Muratoğlu Örtülü Ödenek ile alakalı tartışmaları yorumladı

ads ads ads ads
11/02/2020

ads
Örtülünün Örtüsü Ve Dün Dündür, Bugün Bugündür

Bu yazıdaki amacım günlerdir Örtülü Ödenek ile alakalı tartışmaların eksen kayması çerçevesinde, karışık ve anlaşılmaz bir şekilde ele alınması ile birlikte yasal boyutunun nasıl olduğu ile alakalıdır. Her Cumhurbaşkanlığı seçimi sürecinde konu olan ve üzerinden oy avcılığı yapılan bu ödenek nedir, yasası var mıdır, denetime açık mıdır, yoksa kişisel amaçlarla da kullanılabilir mi sorularına cevap bulmaktır.

Son günlerdeki tartışmanın temel nedeni ise mevcut Cumhurbaşkanı Sayın Akıncı’nın 2015 yılı seçim sürecinde ‘Örtülünün Örtüsünü Kaldıracağız’ ifadeleri propaganda yapması ile halkın oylarına talip olması ile sonrasında Cumhurbaşkanı seçilmesi ve yine seçildikten sonra 2015 yılı sonunda halk ile bu ödeneğin ayrıntılarını açıklayacağını ifade etmesi ve yine bunun sonucunda 2020 yılına gelmemize rağmen herhangi bir açıklama yapmak yerine bu ödeneğin gizliliğini savunmasıdır aslında.

Bu savunmayı yaparken 2. Cumhurbaşkanı Sayın Mehmet Ali Talat’ı da referans vererek ‘Sakın ha bu ödeneği kaldırma, bu örtülü ödenek devletin bekası için gereklidir’ dediğini ifade etmiş ve tartışma zeminini başka bir noktaya çekerek kendisinin daha önce vermiş olduğu sözle alakalı olmayan Örtülü Ödeneğinin gerekli mi, değil mi boyutuna çekmeyi tercih etmiştir !!!

Burada benim tartışmak istediğim bu ödeneğin gerekliliği veya gereksizliği değil, demokratik, çağdaş bir ülkede olması gereken şeffaflık ve hesapverilebilirliğin gerekliliği olarak ÖRTÜLÜ ÖDENEK YASASI yapılması ve kriterlerin belirlenmesidir.

Şimdi diyeceksiniz ki bu görev yürütmenin yani hükümetlerindir; neden yıllardır yapmadılar da bütçe görüşmelerinde de sessiz sedasız bu örtülü ödenek kalemini Başbakanlık bütçesi çerçevesinde oy birliği ile onayladılar ?

Bu soruya 2 şekilde cevap verilmeli;

  1. Örtülü Ödeneğin örtüsünü kaldıracağız iddiasında olan Cumhurbaşkan Sayın Akıncı konuyla ilgili 5 yıldır bir yasa tasarısı hazırlayıp hükümetlere sunabilir ve bu konunun tartışma konusu olmaktan çıkarılabilmesini sağlayabilirdi. Yapmadı tercih etmedi. Konuyla ilgili taşı da hükümetlere atıp aradan sıyrılmanın akıllıca olduğunu düşündü.

 

  1. Hükümetler bu konuda özellikle Başbakanlık Merkezi Mevzuat Dairesi aracılığı ve Başbakanlıkta oluşturulacak Teknik Komite çalışması ile zaten halehazırda genel bütçede Başbakanlık Bütçesi içerisinde YASA DIŞI olarak yer alan ÖRTÜLÜ ÖDENEK kalemi ile ilgili yasa yapmakla mükelleftir.

Başbakanlık Bütçesinde yer alan Örtülü ödenek ile ilgili düzenleme, Başbakanlık Bütçesi ile ilgili bir düzenleme değildir;  bu konunun normal bir yasada düzenlenmesi gerekir ve böyle bir Yasanın gereklerine uygun olarak Bütçeye ödenek konulabilir.

Anlayamadığım bir nedenle, Anayasaya ve hukuka uygunluk konusunda Cumhuriyet Meclisi’nde üyesi bulunan hiçbir siyasal parti gerekli duyarlılığı da göstermemektedir.

ÖRTÜLÜ ÖDENEK VE YASALLIĞI


En genel tanımıyla örtülü ödenek hükümetlere, devlet başkanlarına veya kurumlara, bir mali yıl içindeki bütçeden ayrılmış, kullanma koşulları ve yöntemleri konusunda seçenekler sunan, fakat kullanıcısı tarafından harcama esnekliği de bulunan, belli bir program ve projeye doğrudan bağlanmamış harcama kalemi olarak adlandırılır.


İyi niyetli olarak bakılırsa, bu para, meclis veya daha üst bir kurumun onayı olmadan, hükümetin veya Türkiye’de ve bizde olduğu gibi Cumhurbaşkanının , hedeflerini yerine getirmesinde yardımcı olacak, bürokrasiyi aradan çıkartacak bir araç gibi görülebilir. Diğer taraftan ise, nereye harcandığının hesabı sorulamayacak, denetim dışı ve kötü niyetli olarak da kullanılması olası bir harcama kalemi.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki Hukuksal Durum

KKTC’de Örtülü Ödenek, sürekli bir yasa ile düzenlenmesi gerekirken bir yıllık süre ile sınırlı geçici nitelikli Bütçe Yasaları ile düzenlenmiştir.

Her yılın Mali Yılı Bütçesi’nde Örtülü Ödenek ile ilgili 15’inci madde şöyledir:


“Cumhurbaşkanlığı Tanıtma ve Enformasyon Hizmetlerine Katkı Projesindeki Ödeneğin Kullanımı’’
Madde 15. “Cumhurbaşkanlığı Tanıtma ve Enformasyon Hizmetlerine Katkı Projesindeki Ödenek, Devletin Millii Güvenliği ve yüksek menfaatları ile itibarının gerekleri, siyasi, sosyal ve kültürel amaçllar ve olaşğanüstü hizmetlerle ilgili olarak kullanılır. Bu ödenek amaçları dışında ve Cumhurbaşkan’ının ve ailesinin kişisel harcamaları ve siyasi partilerin ihtiyaçlarında kullanılamaz. Bu ödenek ile ilgili harcamalar, diğer yasalardaki kurallara bakılmaksızın, denetime tabi değildir.”

Bakın başka ülkelerde örtülü olarak adlandırdığımız ama aslında denetime de açık olan ödeneklerin kullanımı nasılmış;

ALMANYA :
Almanya'da cumhurbaşkanlığı, başbakanlık ve her bakanlık için Meclis'in onayladığı bütçeler var. Bu resmi bütçeler dışında herhangi bir gizli ödenek veya benzeri bütçe ve uygulama bulunmuyor. Başbakanlık veya ilgili bakanlık gerektiği zaman gizli operasyonlar veya benzeri durumlar için bütçesinden parayı kullanabiliyor. Bakanlık, Meclis'in görevlendirdiği raportöre -bütçe komisyonu üyesi milletvekili- tüm harcamalar ile ilgili detaylı bilgi vermek durumunda. Gizli operasyonlar için yapılan harcamalar da dahil Meclis bilgi isterse ilgili bakanlık detaylı bilgi vermek zorunda. Federal Dışişleri Bakanlığı rehin alınan vatandaşları için rehinecilere ödemeler yapıyor. Bunun için de herhangi bir ödenek bulunmuyor. Bakanlığın genel bütçesinden karşılanıyor.


FRANSA:
Fransa'da 2001'e kadar cumhurbaşkanlığının da aralarında bulunduğu kurumlar 'gizli fon' olarak adlandırılan örtülü ödeneği nakit olarak alıyordu ve bu miktar deklare edilmiyordu. Bu tarihten sonra bazı siyasi suçlamalar nedeniyle ve şeffaflık gereği sistem değişikliğine gidilerek istihbarat servislerinin kullanımına sunulan miktarlar dışındaki miktarlar için deklarasyon zorunluluğu getirildi. 2002'de alınan bir kararla 'gizli fon' iptalinden kaynaklanan kaybın giderilmesi için ilgili kurumların resmi bütçelerine ekleme yapıldı. Ekleme yapılan bütçelere cumhurbaşkanlığınınki de dahil. Geçmiş tarihlerde detaylı incelemeye kapalı olan cumhurbaşkanlığı bütçesi 2007'den bu yana detaylı şekilde Sayıştay denetiminden geçiyor ve veriler yıllık rapor halinde kamuoyuyla paylaşılıyor. İstihbarat birimleri için ise 'özel fon' uygulaması sürüyor. Bu fonların kullanımı özel olarak oluşturulan bir parlamenter komisyonu tarafından denetleniyor.    


RUSYA:
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Başbakan emrindeki ödenek fonları, Avrupa ülkeleri arasında kamu denetimine en kapalı olanları sayılıyor. Putin'e hizmet veren en az 2 fon bulunuyor. İlki 'Devlet Başkanı Günlük Harcama ve Temsil Giderleri Fonu', ikincisi ise 'Devlet Başkanı Rezerv Fonu' olarak tanımlanıyor. Putin'in günlük işleri yürütmesi için harcamaların yapıldığı bu fonda, geçtiğimiz yıl verilerine göre 9 milyon ruble (Yaklaşık 425 bin TL) gibi cüzi bir kaynak bulunuyordu. Putin'in denetimindeki 2'nci fon olan 'Devlet Başkanı Rezerv Fonu' ise yasalara göre Rusya yıllık bütçesinin yüzde 1'i kadar meblağdan oluşuyor. Rezerv Fonu'nda bugün kaç para bulunduğu tam olarak açıklanmamakla birlikte 2015 yılı Rusya bütçesinin 12.54 trilyon ruble olduğu bilindiği için Putin'in emrindeki fon parasının 125 milyar ruble (yaklaşık 6 milyar TL) olduğu ortaya çıkıyor. Benzer bir fon, Rusya Başbakanı Medvedev'in emrinde de var. Rusya'da icraatın başı başbakan sayıldığı için 'Başbakanlık Rezerv Fonu' Rusya bütçesinin yüzde 3'lük bölümünü kapsayabiliyor. Putin'in fonundan 3 misli daha fazla olan Başbakanlık Fonu'na her yıl yaklaşık 18 milyar TL aktarılıyor.

Hukuk Devleti ve Yönetimde Açıklık ve Saydamlık

Anayasamıza göre, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, demokrasi ve hukukun üstünlüğüne dayanan demokratik bir hukuk devletidir. Demokratik Hukuk Devletinin en önemli özelliği, Yönetenlerin, yönetilenlere karşı sorumlu olmasıdır. Devletin sorumluluğunun vazgeçilmez koşullarından birisi, Yönetimin açık ve saydam olmasıdır. Açıklık ve saydamlık ise, hesap verebilirliğin ve denetlenebilirliğin uygulanabildiği ölçüde anlam kazanır.

Sayıştay’ın Anayasal Görevi ve kapsamı

Anayasanın 132’nci maddesine göre Sayıştay, Mali Denetim organı olarak, kamu gelir ve giderlerini denetlemek ve Cumhuriyet Meclisine sunmakla yükümlüdür. Sayıştay, bu yükümlülüğünü, ara raporlarla ve Bütçe harcama sonuçlarını gösterir Kesin Hesap Yasa Tasarılarına ilişkin Genel Uygunluk Bildirimini Cumhuriyet Meclisine sunmakla yerine getirir.

Bu yetkinin Sayıştay’ın elinden alınması, üstelik bunun, geçici nitelikli Yıllık gelir ve gider tahminlerini içeren hukuksal bir belge niteliğindeki Bütçe Yasası ile yapılması olanaksızdır.

Anayasanın üstünlüğü ve Bağlayıcılığı ilkesi

Cumhuriyet Meclisi Anayasaya uygun yasa yapmak zorundadır. Anayasanın 7’inci maddesinde ifadesini bulan Anayasanın üstünlüğü ve Bağlayıcılığı ilkesi gereğince, yasama, yürütme ve yargı organları ile Devlet Yönetimi makamları ve hatta kişiler, Anayasaya uymak ve uygun işlem yapmakla yükümlüdürler. Bir hatırlatayım dedim; belki bazıları tarafından unutulmuştur.

SONUÇ VE ÖNERİ

Örtülü Ödenek, hukuk devleti ilkesiyle, demokrasi ile bağdaşmaz. Hele bir de denetim dışı olursa, böyle bir Devlet, hukuk devleti olarak nitelenemez. Yasama ve yürütme organlarının yasal denetime tabi olması, sadece anayasal ilke gereği devlet gücü karşısında yurttaşın korunması nedeniye değil, aynı zamanda siyasal ve kamusal erki kullanan organların da korunmasına yöneliktir.

Anayasanın temel ilkelerini zedeleyen yasama organının veya yasa dışı işlem yapan idarenin eylemlerinin frenlenmesi hem demokrasinin hem de ilgili organların meşru durumlarının korunması açılarından önemlidir.

 Bu nedenle önerim, böyle bir ödeneğe gereksinim varsa dahi, bu ödeneğe ilişkin düzenlemenin özel bir yasa ile yapılması ve bu ödenekten yapılacak her türlü harcamanın denetime açık olmasıdır.

DÜRÜSTLÜK BİR ERDEMDİR; ŞARK KURNAZLIĞI DA BİR YERE KADAR.

Kaynaklar

KKTC Anayasası, 1985

Kuluçlu, E. (2006). Yönetimin denetiminden denetimin yönetimine. Sayıştay Dergisi63, 3-37.

Mehmet Ö. Ekinci ( Hukukçu)

Oprescu, N. ​ ÖRTÜLÜ ÖDENEK.

11/02/2020 17:32
Bu habere tepkiniz:
Habersiz kalmamak için Telegram kanalımıza katılın
ad
ad
TAGS: ahmet muratoğlu
MANŞETLER

HK EKONOMİ

© 2024 Haber Kıbrıs Medya Danışmanlık ve Matbaacılık Ltd.