Uyuyarak demans riskini azaltabilirsiniz... Demansa karşı kaliteli bir uyku için o tüyolar

YAYIN TARİHİ:
ads ads ads
31/01/2024

Uyuyarak demans riskini azaltabilirsiniz... Demansa karşı kaliteli bir uyku için o tüyolar

Uzmanlar demans riskini azaltmak için iyi bir uykunun şart olduğunu belirtiyor. Alanında uzman, ünlü bir doktor da sadece dört haftada daha iyi bir gece uykusuna kavuşulabileceğini anlatıyor. İşte demansa karşı kaliteli bir uyku için o tüyolar...

Bulmaca çözmek, Sudoku, alfabeyi tersten okumak… Tüm bunlar beyni faal tutarken demansa karşı da sizi koruyabilir. Fakat uzmanlar, yaşlandıkça demansa karşı korunmanın en güçlü yollarından birinin, uygun bir gece uykusu olduğuna dikkat çekiyor.

Araştırmalar, derin uykudayken bedenin gerekli tamirleri yapmaya başladığını ve beyinde Alzheimer hastalığıyla kontaklı toksinlerin temizlenmesine yardımcı olan sıvının salındığını belirtiyor. Geçen yıl yapılan yeni bir araştırma da derin uykunun son derece değerli olduğunu ve küçük bir azalmanın bile demans riskinde büyük bir artışa neden olabileceğini ortaya çıkardı.

Uzmanlar bilhassa yaşla birlikte uyku kalitesinin düştüğüne de dikkat çekiyor.

ALZHEIMER’A KARŞI DERİN UYKU

Her gece yatağa gittiğinizde, uykuya daldıktan sonraki bir saat içinde derin uykuyu deneyimlemeye başlamalısınız. Bu, en rahat olduğunuz ve uyandırılmanın en sıkıntı olduğu basamak. Bu, birebir vakitte uyku döngünüzde beyninizin anılarınızı sıraladığı ve hangisini kaydedip hangisini sileceğine karar verdiği nokta.

Derin uyku sırasında değerli anılar hipokampustan (beynin kısa vadeli depolama alanı) inançlı prefrontal kortekse (uzun-süreli bölge) kaydırılır. Kısa vadeli depolamada geride kalan anılar da yavaş yavaş silinir.

Ayrıca bilim insanları artık derin uykunun tıpkı vakitte beynin, Alzheimer hastalığına neden olan toksik proteinleri temizlemek için ağır halde çalışılan bir kademe olduğunu da biliyor. Gereğince derin uyku olmazsa anılarımız kaybolur ve demans riskimiz artar. Lakin şayet işleri bilakis çevirip derin uykuyu artarırsak, demans riskini azaltırız.

Derin uyku, anıları su üstünde tutmaya yardımcı olan bir cankurtaran salı olarak tanımlanırken, toksinler de anıları Alzheimer hastalığının derinliklerine sürüklemeye çalışıyor.

YATMADAN EVVEL KESİNLİKLE YAPIN

Uzun müddet uykusuzluk sorunu çeken Dr Michael Mosley de uyku üzerine çalışmalar yaparak, yakın vakitte önde gelen bir uyku araştırma merkezinde uykusuzlukla uğraşın en düzgün yollarını test eden büyük bir klinik araştırmaya katılıyor ve tecrübelerini bir plan haline getiriyor:

“Bu benim için çok büyük bir fark yarattı ve öğrendiklerimi kolay, bilime dayalı dört haftalık bir planda birleştirdim.”

Mosley, uyku sistemini güzelleştirmeye yönelik kolay ipuçlarını paylaşıyor. Mosley, uyku ve demans ortasındaki bağa dair bilgileri şu biçimde özetliyor:

“Araştırmalar, gün içerisinde zihinsel ve fizikî olarak faal kalarak, serin ve karanlık bir uyku ortamı yaratarak ve yatmadan evvel ekran başında geçirilen süreyi en aza indirerek uyku kalitesinin artabileceğini gösteriyor. Ayrıyeten yatmadan bir saat evvel ılık bir duş almanın derin, yavaş dalgalı uykunun kalitesini artırabildiğini gösteren araştırmalar da var.

Gün boyunca hakikat yiyecekleri yemek, bilhassa de yüksek lifli, yüksek proteinli Akdeniz diyetini benimsemek gece geç saatlerde yapılan atıştırmalıklardan kaçınmak da derin uyku müddetini artıracaktır.

Her ne kadar beşerler haklı olarak kâfi uyku alma konusunda kaygı duysalar da sizi en uygun sıhhate ve daha uzun bir hayata hazırlayan şey yalnızca yatakta geçirdiğiniz saatlerin sayısı değil, tıpkı vakitte uykunun kalitesi.”

Peki daha derin bir uyku için neler yapabilirsiniz?

 

Mosley, nizamlı bir uyku programı oluşturmak ve buna bağlı kalmanın ehemmiyetine dikkat çekiyor:

“Her gün birebir saatte uyuyup uyanmak, daha düzgün ve kaliteli bir uyku için epey güçlü bir araç.

Geçen ay Neurology mecmuasında yayınlanan ve 88 binden fazla kişi üzerinde yapılan bir araştırma, sistemsiz uyku sistemine sahip şahısların demans geliştirme mümkünlüğünün, tertipli uyuyanlara nazaran yüzde 53 daha fazla olduğunu ortaya çıkardı.

Bu yüzde artık bu, katı bir biçimde bağlı kaldığım bir kural. Şayet bu, zihinsel yeteneklerimi birkaç yıl daha denetim altında tutmak manasına geliyorsa yeterli bir gece uykusuna öncelik vermekten memnuniyet duyarım.”

YATAKTA GEÇİRİLEN SÜREYİ AZALTIN

Dr Mosley’nin tekliflerinden en dikkat çekeni birkaç hafta boyunca yatakta geçirilen süreyi kısaltmak:

“Bu, uykusuzluğu güzelleştirmenin ve uyku verimliliğini artırmanın kanıtlanmış bir yolu.”

HAFTA SONU UYKULARINA VEDA EDİN

Uzun bir haftasonu uzanmak o an için yeterli hissettirebilir, lakin uzun vadede bedeninize ve beyninize hiçbir yarar sağlamayacaktır. Bedenin doğal ritimini (sirkadiyen ritimlerini) bozar ve uyku isteğini azaltır, bu nedenle pazar gecesine geldiğinizde uyumakta zorluk çekebilirsiniz.

Uyku dürtüsü, beyindeki adenozin ismi verilen bir kimyasal tarafından yönlendirilir. Beyindeki reseptörlere bağlanır ve o tanıdık uyuşukluk hissine neden olur. Ne kadar uzun mühlet uyanık kalınırsa, adenozin düzeyi o kadar yükselir ve insanın daha uykulu hissetmesi de daha olasıdır. Uzun mühlet yatılırsa, adenozinin yükselmesi için daha az vakit olur, münasebetiyle yatmadan evvel yorgun hissedilmesi de pek muhtemel olmaz.

EGZERSİZ OLMADAN OLMUYOR

Bu nedenle Dr Mosley, hafta sonları da dahil olmak üzere haftanın yedi günü tıpkı saatte yatıp uyanmayı öneriyor ve hareketli olmaya da dikkat çekerek ekliyor: “Düzenli idman yapmayı hedeflemeli ve mümkün olduğunca farkındalık ve nefes antrenmanları yaparak gerilim düzeyinizi denetim altında tutmaya çalışmalısınız.”

DOĞAL IŞIKTAN YARARLANIN

Dr Mosley, beden kıymetli olan bir öbür ayrıntıya da dikkat çekiyor ve güneş ışığından mümkün olduğunca yararlanmanın değerli olduğunu belirtiyor:

“Eğer gece insanıysanız yahut gece yarısından evvel uykuya dalmakta zorluk çekiyorsanız iç beden saatinizi sıfırlamanıza ve o gece düzgün uyku bahtınızı artırmanıza yardımcı olması için her gün sabahın erken saatlerinde dışarı çıkmanızı öneririm.”

TELEFONUNUZDAN UZAKLAŞIN

Uzmanlar tarafından sık sık öneilen bir öteki tavsiye de telefondan uzak kalmak… Dr Mosley de geceleri, telefonu ulaşamayacağınız bir yerde tutmayı öneriyor:

“Aksi takdirde onu alıp kaydırmaya başlamak isteyebilirsiniz. Telefonunuzu yahut tabletinizi yatak odasında uzak bir yere, hatta büsbütün diğer bir odaya koymanızı öneririm.”

ENDİŞELERİNİZDEN KURTULUN

Dr Mosley geceleri uyku problemiyle bir arada ortaya çıkan felaket senaryolrarından da uzaklaşmanın değerli olduğunu söylüyor:

“İnsanları geceleri uyanık tutan en kıymetli şeylerden biri, uyuyamamanın vahim sonuçlarından telaş etmek: ‘Uyuyamayacağım ve şayet uyuyamazsam yarın işyerinde bitkin düşeceğim ve işimi kaybedebilirim’ üzere kanılar bir döngü içinde dönüp durur. Lakin bu kanıların gerçek olmadığını anlamak kıymetli.

Geceleri filtreler devre dışı kalır ve içinizdeki şeytanlara karşı daha savunmasız olursunuz, hasebiyle sahip olabileceğiniz rastgele bir fikir, kaçınılmaz olarak, gün boyunca hakim olan niyetlere nazaran gerçeklikten daha uzak olacaktır.

Kendinizi gece yatakta uzanırken derin fikirlere dalmış halde bulduğunuzda, kaygılarınızı anlayışlı bir arkadaşınıza anlattığınızda onun ne diyeceğini hayal etmeye çalışın yahut olumsuz niyetlerinize ‘Donald’ üzere aptalca bir isim vermeyi deneyin.

Daha sonra, mantıksız kaygıların devreye girmeye başladığını fark ettiğiniz anda kendinize şöyle diyebilirsiniz: ‘Bu yalnızca Donald’ın sesi.’

Kulağa çılgınca gelebilir ancak bir deneyin. Süreç, niyetlerinize tarafsız bir halde bakmanıza yardımcı olur ve gerilimli çağrışımların kaybolmasına imkan tanır.”

YAYIN TARİHİ:
Habersiz kalmamak için Telegram kanalımıza katılın
ad ad
TAGS: demans, gece, uyku
MANŞETLER

HK SAĞLIK

Japonların sağlıklı yaşam sırrı: 7 altın kuralları var

HK SAĞLIK

Sağlıklı bir kiloyu korumak ve formda kalmak söz konusu olduğunda, Japonlar kodu çözmüş gibi görünüyor. Kültürleri, dengeli bir yaşam tarzını destekleyen alışkanlıklarla doludur ve bugün birçok insanın karşılaştığı obezite endişeleri olmadan sağlıklı bir şekilde yaşlanıyorlar. Peki Japonların sırrı ne? İşte herkesin daha sağlıklı, daha zayıf bir yaşam sürmesine yardımcı olabilecek Japonların 7 sağlıklı alışkanlığı

© 2024 Haber Kıbrıs Medya Danışmanlık ve Matbaacılık Ltd.