Kars’ta bir çiftin yeni doğan bebeklerinden topuk kanı alınmasını reddetmesiyle başlayan olay yargıya taşındı. Uzmanlar ise ebeveynleri uyardı: “Topuk kanı çok sayıda hastalığın teşhisine yarıyor, her yıl binlerce bebek bu sayede tanı alıyor. Spekülatif yorumlara itibar etmeyin.”

AĞIR ENGELLİLİĞİ VE ÖLÜMLERİ ÖNLÜYOR

Prof. Dr. Şerife Suna Oğuz (Ankara Bilkent Şehir Hastanesi Yenidoğan Yoğun Bakım Uzmanı): “Topuk kanı taraması, yeni doğan bebeklerde taranan hastalığın bulguları ortaya çıkmadan tanı almasını sağlar. Tedavi edilebilir bu hastalıkların kalıcı hasarları gelişmeden başarılı sonuçlar elde edilir. Hastaların yaşam kalitesini ve toplum sağlığını iyileştiren önemli bir programdır. Bebeklerin ağır engellilikleri hatta ölümleri önlenir. Tarama kanları, ilgili il sağlık müdürlüklerinde toplanıp tarama laboratuvarlarında çalışıldıktan sonra sonuçlar, hastanın nereye başvuracağına ait bilgilerle hızla aileye iletiliyor. Böylece ön tanının doğrulanmasında ve tedaviye başlanmasında gecikme yaşanmıyor.

SOSYAL MEDYA AKIMLARI

Topuk kanı almanın bebeğe zarar verdiğine dair hiçbir kanıt yok. Tıp bilimini kanıtlarını göz ardı ederek reddetmek, anne ve babaların kendi çocuklarına yapabilecekleri en büyük hatadır, sağlıklı olma haklarının gasp edilmesidir. Hastalığın tipine göre, her sene yaklaşık 4 bin 500-5 bin bebek bulgular ortaya çıkmadan tanı alıyor ve tedavi imkânı buluyor. Sosyal medyadaki farklı akımların ortaya çıkması, hem aşı karşıtlığının hem de bu tür testlerin reddine neden oldu. Özellikle COVID-19 sonrası daha hızlı bir artış gözlemliyoruz. Spekülatif, ispatı tartışmalı yorumlara itibar etmemek gerekiyor. Aksi halde bu zamana kadar kazanılmış toplum sağlığını iyileştiren çok önemli faydalar da elimizden kayıp gidebilir.”

ÇOCUĞA HİÇBİR ZARARI YOK

Doç. Dr. Mehmet Gündüz (Ankara Dr. Sami Ulus Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi): “Topuk kanıyla tarama, ülkemizde yaklaşık 40 yıl önce Hacettepe Üniversitesi öncülüğünde başlamış ve devam etmiştir. Daha sonra Sivas’ta, İstanbul’da da bölgesel taramayla taranabilen hastalıklar taranmış ve özellikle fenilketonüri ve biotinidaz eksikliği gibi hastalıklar o yıllarda taranarak hastalar tedavi edilmiştir. Burada tedavideki amaç, toksik olan metobolitin hastanın üzerinde yapacağı ve engelliliğe neden olan, zekâ özrüne neden olan maddelerin buradan uzaklaştırılmasıdır. Ülkemizde 2006 yılında ise ulusal genişletilmiş tarama programına geçilmiştir.

6 HASTALIĞIN TEŞHİSİNDE...

Şu anda 6 tane hastalığın topuk kanı taraması ile taraması yapılmakta ve bunların tedavisi ilgili kliniklerde sürdürülmektedir. Bugün ülkemizdeki tarama programıyla bu hastalıkların tamamı engellenmiştir. 1 yılda yaklaşık 6 bin çocuk topuk kanı taraması ile tespit edilip tedavi edilmektedir. Bu hastalıklar; biotin eksikliği, fenilketonüri, konjenital adrenal hiperplazi, kistik fibrozis, spinal müsküler atrofi (SMA), biotinidaz eksikliği gibi hastalıklardır. Eğer çocuklarımız gülsün, oynasın, gülümsesin istiyorsak lütfen topuk kanı vermekten kaçınmayalım.”

NE OLMUŞTU?

KARS’ta K.S. ve S.S. çifti, tüm ısrarlara rağmen bebeğinden topuk kanı alınmasını reddetti. Aile ikna edilemeyince İl Sağlık Müdürlüğü konuyu mahkemeye taşıdı. Hâkim Muhammed Koç talebi reddetti. Gerekçeli kararda anne-babanın topuk kanı vermeme özgürlüğü savunuldu ve topuk kanı almanın, çocuğun Anayasa’yla korunan yaşam ve sağlık hakkı üzerinde yapacağı olumlu sonucun tıbbi otoritelerce ispatlanmadığı iddia edildi. Kararda, kendine ‘İslami tıpçı’ diyen Aidin Salih’e atıfta bulunuldu. Hâkim gerekçeli kararına, 2014’te ölen biyolog alternatif tıpçı Salih’in kitaplarında topuk kanı almanın çocuğa yapılacak en büyük kötülüklerden olduğunu söylediğini yazdı. Sağlık Bakanlığı ise kesin hüküm niteliği taşımayan kararın hatalı olduğunu değerlendirdiklerini belirterek, istinaf başvuru sürecini başlattıklarını açıkladı.